İklim Değişikliğine Son Kale de Teslim Oldu: Perito Moreno Çekiliyor

0

BEĞENDİM

0

Patagonya’nın göz bebeği, uzun yıllar boyunca iklim değişikliğinin etkilerine karşı direnmiş olan Perito Moreno buzulunda artık geri dönülemez bir zayıflamanın sinyalleri görülüyor. Bilim insanları, Kuzey Patagonya’da yer alan buzulun artık “kararlı” olmaktan çıkıp hızla hacim kaybetmeye başladığını belirtiyor.

Yedi Yılda Neler Oldu?

• 1,92 km²’lik kayıp: 2018–2025 arasında buzulun yüzey alanı yaklaşık 1,92 km² azaldı .
• Kalınlıkta yılda 8 metre incelme: İlk yıllarda yıllık 4 metre olan incelme, son iki yılda iki katına çıkarak 8 metre/yıl seviyesine ulaştı .

Bilimsel Gözlemler ve Sebepler

Lucas Ruiz, Arjantin Ulusal Bilim Konseyi’nde çalışan bir glasyolog, buzulun 2018 yılına kadar yıllık olarak ileri hareket ettiğini ve kar-buz dengesini başarıyla koruduğunu söylüyor. Ancak 2018’den itibaren bu denge bozuldu ve geri çekilme başladı. Özellikle 2022–2025 döneminde geri çekilmenin her yıl kendini tekrar ettiğini vurguluyor .

Bunun ana nedenleri ise:

• Bölgesel sıcaklık artışı: 2023‑24 yazında maksimum 11.2 °C ölçüldü; son 30 yılda ortalama yaz sıcaklıkları yaklaşık 1.2 °C yükseldi.
• Azalan kar yağışı: Kar birikimi, erimeyi karşılayamaz hâle geldi; bu da hacim kaybını hızlandırıyor .

Kallohedi Kaybı ve Buzulun Denge Noktasının Kayması

Buzulun derin bölgesi, eskiden göl tabanına sabitlenmişti. Ancak incelme, bu sabitlemeyi zayıflatarak buzulun yüzer hale gelmesine neden oldu. Böylece ön uç, kendi kütlesi yerine ortam basıncının etkisiyle daha hızlı kaymaya başladı. Bu hareket, daha fazla deformasyon ve incelme yaratarak, geri dönülemez süreci tetikliyor .

Xabier Blanch Gorriz, Katolonya Teknik Üniversitesi’nden bir mühendis profesörü, bu durumu “geri dönülemez” olarak nitelendirmenin bilimsel olarak karmaşık olduğunu, ancak mevcut retrat eğilimlerinin açıkça negatif bir yön gösterdiğini ifade ediyor .

Gözlemler ve Turizme Etkisi

Glacier çevresindeki rehberler ve park görevlileri son zamanlarda buzula dair net bir işaret gözlemi yapmış durumda. Özellikle kuzey cephesinde, daha önce fotoğraflarda yer almayan büyük boşluklar ve kırık hatlar dikkat çekiyor . Ayrıca, kallohedi olayları hem daha gürültülü hem de daha sık hale geldi. Bazıları yaklaşık 70 metre yüksekliğe ulaşan buz bloklarının göle düşüşünü rapor ediyorlar .

Bu sırada, turistlerin ilgisini çeken görkemli doğa gösterisi de aynı zamanda bir alarm sinali taşımakta. Eskiden yılda 2–3 kez gerçekleşen buz köprüsü yıkımı artık nadiren oluyor; son büyük olay 2018’de meydana geldi. 2022’de küçük bir kapanma yaşansa da tekrar etme ihtimali giderek azalıyor .

🌍 Ne Anlama Geliyor?

Perito Moreno, son birkaç on yıldır iklim değişikliğine en dirençli buzullardan biri olarak kabul ediliyordu. Ancak artık bu istikrar bozulmuş durumda. Sürekli artan sıcaklıklar, azalan kar yağışı ve buzulun(yüksekliği göl derinliği dengesi) kaybı, buzulun dengesini bozan faktörler arasında.

Göl tabanından ayrılma ve bu hareketlerin hızlanması, buzulu “aktif çekilme moduna” sokuyor. Süreci durdurmak güç olabilir çünkü kütle kaybı bir kez ivme kazandığında pozitif geri besleme döngüsü yaratıyor.

Düşündürdükleri

Bu ikonik buzulun artık durağan öncü pozisyonu kaybetmiş ve geri dönüşü belirsiz bir döneme girmiş olması, iklim krizinin etkisinin ne kadar derin ve hızlı olabileceğini gösteriyor. Bir zamanlar stabil kalmasıyla övünen Perito Moreno artık iklim krizinin darbesine açık hâle geldi.

Her ne kadar turistik değerini yitirmemiş olsa da, bilimciler artık geri dönülemez bir incelmenin habercisi olabilir diyor. Önümüzdeki yıllarda bu sürecin devam etmesi durumunda, gölle ilişkilendirilmiş diğer buzullar gibi Perito Moreno da anlamlı bir şekilde gerileyebilir.