ABD Başkanı Donald Trump, 13-16 Mayıs 2025 tarihleri arasında Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni kapsayan bir Orta Doğu turu gerçekleştirdi. Ziyaret boyunca ABD Başkanı Donald Trump’a devlet liderleri tarafından üst düzeyde protokol uygulandı; milyarlarca dolarlık anlaşmalar imzalandı. Ancak gezi boyunca yapılan bazı temaslar ve verilen hediyeler, hem ABD kamuoyunda hem de uluslararası çevrelerde etik ve diplomatik tartışmaları da beraberinde getirdi.
Suudi Arabistan: Büyük Anlaşmalar ve Stratejik Yakınlaşma
Trump’ın ilk durağı Suudi Arabistan oldu. Başkent Riyad’da Veliaht Prens Muhammed bin Selman tarafından karşılanan Trump’a askeri tören düzenlendi. Bu ziyaret sırasında, iki ülke arasında yaklaşık 600 milyar dolarlık enerji ve altyapı yatırımlarını kapsayan anlaşmalar imzalandı. Ayrıca savunma sanayi alanında 142 milyar dolar değerinde yeni sözleşmeler duyuruldu. Trump, bu yatırımların hem ABD istihdamına katkı sağlayacağını hem de “Orta Doğu’da yeni bir güvenlik doktrininin temellerini attığını” söyledi.
Katar: Boeing Anlaşması ve Tartışmalı Uçak Hediyesi
Trump’ın ikinci durağı Katar oldu. Doha’da Katar Emiri Şeyh Tamim bin Hamad Al Thani ile bir araya gelen Trump, burada da ekonomik ve savunma konularında önemli görüşmeler yaptı. Katar, ABD merkezli Boeing firmasından 96 milyar dolarlık yeni nesil yolcu uçağı siparişi verdi. Ziyaretin dikkat çeken bir diğer yönü ise, Katar yönetiminin Trump’a kişisel hediye olarak bir Boeing 747-8 tipi uçak sunmasıydı. ABD’de bazı hukukçular, bu hediyenin ABD Anayasası’nın “Yabancı Emolümanlar” maddesine aykırı olabileceği görüşünde. Tartışmalar, Trump’ın olası bir yeniden başkanlık döneminde çıkar çatışmalarına yol açabileceği yönünde yoğunlaşıyor.
Birleşik Arap Emirlikleri: Yapay Zeka İş Birliği ve Sembolik Hediye
Abu Dabi’de BAE Devlet Başkanı Şeyh Muhammed bin Zayed Al Nahyan ile yapılan görüşmelerde ise odak noktası teknoloji ve yapay zeka oldu. BAE, ABD merkezli teknoloji şirketleriyle ortak bir yapay zeka altyapısı kurmak için milyarlarca dolarlık yatırım yapma sözü verdi. Ziyaret sırasında Trump’a “petrol damlasını” simgeleyen özel bir sanat eseri hediye edildi. Bu sembolik jest, hem bölgedeki enerji gücünü hem de ABD ile stratejik ortaklığı simgeliyordu.
İsrail Rahatsız: “Görmezden Gelinmemeli”
Trump’ın bu üç ülkeye yaptığı ziyaret sırasında İsrail’e uğramaması, Tel Aviv yönetimi tarafından rahatsızlıkla karşılandı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, “Trump yönetimi İran ile yeniden müzakereye hazırlanırken İsrail’in denklem dışı bırakılması, bölgesel güvenlik açısından kabul edilemez” dedi. İsrail, Trump’ın İran ile olası bir nükleer anlaşmaya sıcak bakmasından da ciddi endişe duyuyor.
Etik Sorular Gündemde
Ziyaret sırasında imzalanan ticari anlaşmaların ve verilen pahalı hediyelerin Trump’ın kişisel çıkarları ile bağlantılı olabileceği yönündeki iddialar, ABD’de etik kaygıların yeniden gündeme gelmesine neden oldu. Trump’ın daha önce Körfez ülkeleriyle olan iş ilişkileri, otel yatırımları ve ortaklıkları da kamuoyunda sorgulanıyor. Bazı etik uzmanları, bu ziyaretin “seçim öncesi kampanya fonu ve iş ilişkileri için bir zemin oluşturma amacı” taşıdığını ileri sürüyor.
Güç Gösterisi mi, Seçim Yatırımı mı?
Trump’ın Orta Doğu ziyareti, diplomatik protokoller ve yatırım anlaşmaları açısından oldukça ses getirse de, uzun vadeli etkileri tartışmalı. Ziyaret, bir yandan ABD’nin bölgedeki etkinliğini artırmayı amaçlarken, diğer yandan Trump’ın seçim öncesi dış politikada bir güç gösterisi yapma çabası olarak da yorumlanıyor. Hediyeler, çıkar çatışması tartışmaları ve İsrail’in dışlanması gibi meseleler ise bu turun gölgede kalan, ancak en çok konuşulan başlıkları arasında yer alıyor.
