Amerika Birleşik Devletleri’nde başkanlık seçimleri, anayasal düzenlemelerle belirlenmiş ve iki dönemle sınırlanmıştır. Ancak, eski Başkan Donald Trump’ın üçüncü kez aday olma ihtimali üzerine yaptığı açıklamalar, ABD siyasetinde ve hukuk çevrelerinde önemli tartışmalara yol açtı. Peki, Trump üçüncü kez başkan olabilir mi? Hukuki ve siyasi engeller neler? Bu yazıda, ABD Anayasası’ndaki başkanlık dönem sınırlamalarını, bunları aşmanın olası yollarını ve tarihsel örnekleri ele alacağız.
ABD Anayasası ve Başkanlık Dönem Sınırlaması
ABD Anayasası’nın 22. Değişikliği (22nd Amendment), başkanların en fazla iki dönem görev yapabileceğini açıkça belirtmektedir. Bu değişiklik, Franklin D. Roosevelt’in dört dönem başkanlık yapmasının ardından 1951’de kabul edildi. Anayasada şu ifade yer almaktadır:
“Hiç kimse, iki defadan fazla Birleşik Devletler Başkanı olarak seçilemez ve Başkan olarak görev yapan ya da bir Başkanın görev süresinin iki yıldan fazlasını tamamlamış herhangi bir kişi, bir defadan fazla Başkan olarak seçilemez.”
Bu hüküm, açıkça bir kişinin üçüncü kez başkan seçilmesini yasaklamaktadır. Ancak, bazı siyasi analistler ve Trump destekçileri, bu kuralın aşılabileceği bazı senaryolar üzerinde durmaktadır.
Trump’ın Üçüncü Dönem İçin Olası Yolları
Trump’ın üçüncü bir dönem için yarışabilmesi için birkaç olasılık bulunmaktadır. Ancak bunların uygulanabilirliği ve anayasal uygunluğu büyük tartışma konusudur.
1. Anayasayı Değiştirme Yoluyla
Trump ve destekçileri, ABD Anayasası’nın 22. Değişikliği’ni kaldırarak veya değiştirilerek üçüncü dönem için aday olmasının önünü açabilir. Ancak bu, oldukça zorlu bir süreçtir. Anayasa değişiklikleri için Kongre’nin her iki kanadında üçte iki çoğunluk gerekmekte ve ardından eyaletlerin en az dörtte üçü tarafından onaylanması gerekmektedir. Mevcut siyasi ortamda böyle bir değişikliğin geçmesi neredeyse imkânsız olarak değerlendirilmektedir.
2. Başkan Yardımcısı Olarak Seçilip Sonradan Başkan Olma
Bir diğer senaryo, Trump’ın 2028 seçimlerinde başkan yardımcısı olarak seçilmesi ve daha sonra başkanın istifa etmesi veya görevden alınması durumunda başkanlık koltuğuna oturmasıdır. Ancak, bu strateji de hukuki açıdan sorunludur. 12. Anayasa Değişikliği’ne göre, başkanlığa uygun olmayan bir kişi başkan yardımcısı da olamaz. Dolayısıyla Trump’ın bu yolu kullanarak tekrar başkan olması mümkün görünmemektedir.
3. Hukuki Açıklık ve Mahkemeye Başvurma
Trump ve destekçileri, 22. Değişiklik’in yalnızca seçimle başkan olan kişileri kapsadığını ve başka yollarla başkanlık görevine gelmenin önünde engel olmadığını iddia edebilir. Bu iddia, Yüksek Mahkeme’ye taşınabilir ve yorum farklılıkları yaratabilir. Ancak, mahkemelerin bu değişikliği aşan bir karar vermesi pek olası değildir.
Siyasi ve Hukuki Görüşler
Trump’ın üçüncü kez başkan olma olasılığı üzerine hukukçular ve siyaset bilimciler farklı görüşler belirtmiştir. Boston Northeastern Üniversitesi’nden anayasa hukuku profesörü Jeremy Paul, “Trump’ın üçüncü bir dönem için aday olmasına yönelik hiçbir güvenilir yasal argüman yoktur,” diyerek bu ihtimalin imkânsız olduğunu savunmaktadır.
Öte yandan, bazı hukukçular, eğer Trump güçlü bir halk desteği ve Kongre’de yeterli çoğunluğu elde ederse, anayasa değişikliği için bir yol bulunabileceğini ifade etmektedir. Ancak, bunun gerçekleşme olasılığı oldukça düşük görülmektedir.
Tarihsel Örnekler ve Diğer Başkanların Yaklaşımı
ABD tarihinde, bazı başkanlar üçüncü dönem için aday olmayı düşünmüş veya girişimde bulunmuştur. Bunların en ünlüsü Franklin D. Roosevelt’tir. Roosevelt, 1940 yılında üçüncü dönem, 1944 yılında ise dördüncü dönem için seçilmiş ve 22. Değişiklik henüz yürürlüğe girmediği için bu mümkün olmuştur. Ancak, bu durumun tekrar yaşanması için anayasal değişiklik gerekmektedir.
Ronald Reagan ve Barack Obama gibi modern başkanlar ise, üçüncü dönem spekülasyonlarını reddetmiş ve anayasal sınırları kabul ettiklerini belirtmişlerdir. Reagan, üçüncü dönemle ilgili sorulara “ABD, bir kişiye uzun süre bağlı kalmamalıdır,” şeklinde yanıt vermiştir.
Trump ve Kamuoyu Desteği
Trump’ın üçüncü dönem adaylığı tartışmaları, sadece hukuki değil, aynı zamanda siyasi bir meseledir. Cumhuriyetçi Parti içerisinde geniş bir destek tabanına sahip olmasına rağmen, Trump’ın yeniden başkan olması için anayasal değişiklik yapılmasını destekleyen büyük bir siyasi hareket henüz ortaya çıkmış değildir. Öte yandan, Demokratlar ve bazı bağımsız seçmenler, Trump’ın üçüncü dönem talebini bir “demokrasi tehdidi” olarak görmektedir.
Son yapılan anketler, Amerikan halkının büyük bir çoğunluğunun iki dönem kuralını desteklediğini ve üçüncü bir dönem için anayasa değişikliğine sıcak bakmadığını göstermektedir. Bu da Trump’ın üçüncü kez başkan olma ihtimalini daha da zorlaştırmaktadır.
Trump Üçüncü Kez Başkan Olabilir mi?
Mevcut anayasal düzenlemeler ve hukuki engeller göz önüne alındığında, Donald Trump’ın üçüncü kez başkan olabilmesi neredeyse imkânsız görünmektedir. Anayasa değişikliği gibi yollar teorik olarak mümkün olsa da, pratikte bunun gerçekleşmesi oldukça zor görünmektedir.
Trump, siyasi olarak güçlü bir figür olmaya devam etse de, üçüncü dönem için resmi bir yol bulunmamaktadır. Hukuki ve siyasi engeller nedeniyle, ABD’nin mevcut anayasal yapısında üçüncü dönem başkanlık ihtimali oldukça düşük bir olasılıktır. Ancak, Amerikan siyaseti dinamik bir yapıya sahiptir ve ilerleyen yıllarda bu tartışmaların nasıl şekilleneceği belirsizliğini korumaktadır.
