İran’ın Hürmüz Boğazı hamlesi: Küresel enerji güvenliği için yeni bir kriz mi?

0

BEĞENDİM

0

İran Parlamentosu’nun geçtiğimiz günlerde aldığı Hürmüz Boğazı’nı kapatma yönündeki karar, halihazırda gergin olan Orta Doğu jeopolitiğinde tansiyonu bir kez daha yükseltti. ABD’nin İran’ın nükleer tesislerine yönelik saldırılarına yanıt niteliğindeki bu adım, sadece bölgesel dengeleri değil, dünya enerji piyasalarını da yakından ilgilendiriyor.

Hürmüz Boğazı’nın Önemi
Hürmüz Boğazı, dünya petrol arzının yaklaşık %20’sinin taşındığı kritik bir deniz geçididir. Günde 18 milyon varil civarında petrol ve sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) bu dar boğazdan geçmektedir. Basra Körfezi’ni Umman Denizi’ne bağlayan bu boğaz, dünya enerji güvenliğinin en stratejik noktalarından biri olarak kabul edilir. Boğazın kapanması durumunda küresel petrol ve LNG fiyatlarında ciddi artışların yaşanması kaçınılmazdır.

İran’ın Karar Süreci
İran Parlamentosu, 22 Haziran 2025 tarihinde Hürmüz Boğazı’nı kapatma yönünde resmi bir karar aldı. Bu hamle, ABD ve İsrail’in İran’ın nükleer altyapısına yönelik saldırılarının ardından geldi. Ancak kararın uygulanabilmesi için İran Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi’nin de onayı gerekiyor. Bu durum, kararın pratikte hayata geçirilip geçirilmeyeceği konusunda bazı belirsizlikler yaratıyor.

İranlı Yetkililerin Açıklamaları
Parlamentoda konuşan İranlı vekiller, ülkenin hayati çıkarlarının tehdit altında olduğunu ve bu nedenle Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasının meşru bir adım olduğunu savundu. Öte yandan İran yönetimi, bu hamlenin tam zamanlaması ve kapsamı konusunda diplomatik bir manevra alanı bırakmış görünüyor.

Uluslararası Tepkiler
Avrupa Birliği Dönem Başkanı Kaja Kallas, İran’ın bu girişimini “son derece tehlikeli” olarak niteledi. Kallas, Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasının küresel enerji güvenliğine ağır darbe vurabileceğini ve bölgesel çatışmaları tetikleyebileceğini belirtti. ABD ve müttefikleri ise boğazın açık tutulması için askeri seçenekleri de masada tutuyor.

Bölgesel Dinamikler
Hürmüz Boğazı’nın kapatılması, sadece küresel petrol fiyatlarını değil, Körfez ülkelerinin ekonomilerini de doğrudan etkiler. Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve Kuveyt gibi ülkeler, ihracatlarının büyük bir kısmını bu güzergah üzerinden gerçekleştirmektedir. Bu ülkeler, İran’ın böyle bir adım atması durumunda karşılık vermeye hazır olduklarını defalarca dile getirdi.

Askeri Senaryolar
Askeri uzmanlara göre İran, Hürmüz Boğazı’nı kapatmak için çeşitli yöntemlere başvurabilir. Bunların başında deniz mayınları yerleştirmek, küçük hücum botlarıyla ticaret gemilerini taciz etmek ve bölgeye balistik füzeler konuşlandırmak geliyor. ABD 5. Filosu’nun bölgede hazır durumda bulunması, olası bir askeri çatışma riskini artırıyor.

Küresel Piyasa Etkileri
Hürmüz Boğazı’nın kapanması durumunda petrol fiyatlarının hızla 100–150 dolar bandına yükselebileceği öngörülüyor. Bu da dünya genelinde enerji maliyetlerinin artmasına, enflasyon baskılarının büyümesine ve ekonomik büyümenin yavaşlamasına yol açabilir. Özellikle enerji ithalatına bağımlı ülkeler bu durumdan olumsuz etkilenecektir.

Diplomatik Olasılıklar
Analistler, İran’ın bu kararı tamamen uygulayıp uygulamayacağı konusunda temkinli bir yaklaşım sergiliyor. Birçok uzmana göre İran, bu hamleyi ABD ve Batı dünyasına karşı bir pazarlık kozu olarak kullanmayı hedefliyor. Diplomatik çabalarla gerginliğin tırmanmadan yatıştırılması da olası senaryolar arasında.

İran’ın Ekonomik Hesapları
İran için de Hürmüz Boğazı’nı kapatmanın ciddi ekonomik maliyetleri olacaktır. Zira ülkenin petrol ihracatı da aynı güzergah üzerinden gerçekleşiyor. Boğazın kapanması, İran’ın zaten yaptırımlarla zor durumda olan ekonomisini daha da çıkmaza sokabilir.

İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatma tehdidi, sadece bir bölgesel kriz değil, küresel çapta sonuçlar doğurabilecek bir gelişme niteliği taşıyor. Önümüzdeki günlerde İran’ın bu kararı fiilen hayata geçirip geçirmeyeceği, uluslararası diplomasi ve askeri dengeler üzerinde belirleyici olacaktır. Küresel enerji güvenliği ve ekonomi açısından kritik bir dönemece girilmiş durumda.