Dünya Alarmda: 2024’te 389 Milyon Ton Karbon Atmosfere Salındı

0

BEĞENDİM

0

Dünya Bankası’na bağlı “Küresel Yanma ve Metan Azaltımı Ortaklığı” (GFMRP) tarafından yayımlanan yeni bir rapora göre, 2024 yılında fosil yakıt endüstrisi, petrol üretimi sırasında kaynaklanan atık gazları yanma yolu ile atmosfere salarak toplam 389 milyon ton karbondioksit eşdeğerinde sera gazı salımı gerçekleştirdi. Bu rakam, Fransa’nın bir yılda saldığı karbon miktarına eşdeğer seviyede gerçekleşti.

Gaz Flaring Nedir ve Neden Önemlidir?

Gaz flaring, petrol çıkarılırken güvenlik ya da pratik kaygılarla açığa çıkan yan ürün gazların (özellikle metan) yanarak atmosfere boşaltılması uygulamasıdır. Teorik olarak, bu işlem iş güvenliği için gerekli olsa da, hâlâ ekonomik nedenlerle sistematik olarak yapılmaktadır. Yakılan gaz miktarı 2024’te 151 milyar metreküp olarak ölçüldü bu miktar 2023’e göre 3 milyar metreküp artış göstermiş ve 2007’den bu yana en yüksek seviyeye ulaşmış oldu .

Zubin Bamji, raporun yazarı ve GFMRP yöneticisi, bu durumu “aşırı israf” olarak nitelendiriyor. Yapılan hesaplamalara göre, 2024 yılında yakılan bu gazın değeri, o yılın AB doğal gaz ithalat fiyatlarıyla yaklaşık 63 milyar dolar değerinde. Bu rakam, Gaz flaring’i tamamen ortadan kaldırmak için IEA’nın öngördüğü yatırım maliyetinin yarısından fazlasına eşit durumda.

İşletmeler ve Düzenleyici Eksiklikler

Rapora göre, Rusya, İran, Irak, ABD, Venezuela, Cezayir, Libya, Meksika ve Nijerya, küresel gaz flaringin %75’lik kısmından sorumlu. Bu ülkelerdeki petrol çıkarma işlemlerinin büyük bir kısmı devlet petrol şirketleri tarafından yürütülmekte.

Enerji sektörü uzmanı Andrew Baxter (Çevre Savunma Fonu), rapordaki verileri, “2007’lere dönülüyor olması hayal kırıklığı yaratıcı” şeklinde değerlendirerek bu uygulamanın hem kaynak israfına hem de ciddi çevre ve sağlık risklerine yol açtığını vurguladı .

Ülkeler Arasında Çarpıcı Farklar

Norveç gibi bazı ülkelerde flaring yoğunluğu son derece düşük: Norveç’te her petrol varili başına yakılan gaz miktarı, ABD’ye kıyasla 18, Venezuela’ya göreyse 228 kat daha düşük. Bu durum, güçlü denetim mekanizmalarının ne kadar etkili olabileceğinin bir göstergesi.

Buna karşılık, örneğin Kazakistan, devlet şirketlerine kesilen yüksek cezalar sayesinde 2012’den beri gaz flaring’i %71 azaltmayı başarmış durumda.

Ne Değişmeli?

Siyasi ve Düzenleyici Reform Gerekliliği

Raporun altını çizdiği en kritik sorun, yönetmeliklerin zayıf olması ve bunların uygulanabilmesi için siyasi iradenin eksikliği. Funksiyonel yaklaşımlar yerine maliyet odaklı kararlar, ülkeleri bu uygulamayı sürdürmeye zorluyor.

Jonathan Banks (Clean Air Task Force), “bilinen çözümler var, genellikle maliyet-etkin” ifadelerini kullanarak, “eksik olan şey siyasi irade ve düzenleyici baskı” diye ekliyor.

Küresel Koordinasyonun Önemi

Rapor, yalnızca yerel çabaların yeterli olmadığını, büyük petrol ithalatçılarının sorumlu üreticileri ödüllendiren sistemler geliştirmesi ve tüm ülkeler arasında koordinasyon sağlanması gerektiğini vurguluyor. Bu sayede hem salım azaltılabilir hem de atık gaz ekonomik bir kaynak olarak değerlendirilebilirdi .

Uluslararası Enerji Ajansı’nın Hedefi

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), 2030 yılına kadar emisyonlara yol açmayan (ie, sadece acil durumlarda flaring yapılmasını öngören) sıfır flaring politikasının benimsenmesini hedefliyor . Ne var ki uygulamada ilerleme yavaş.

– Dünya çapında flaring artışta: İlk kez 2007’den beri en yüksek seviyede.
– Çevresel ve ekonomik kayıp: 389 milyon ton emisyon, 63 milyar dolara eş değer.
– Ülkeler arasında büyük fark var: Norveç benzer petrol üretimi yapanların çok gerisinde.
– Başarılı örnekler de mevcut: Özellikle Kazakistan’ın flaring yoğunluğunu büyük ölçüde azaltması.
– Çöl politikalarının gecikmesine rağmen çözümler vakitli uygulanırsa: Hem enerji güvenliği sağlanabilir hem de fosil yakıttan elde edilen gaz atık değil değerli enerji kaynağı haline dönüşebilir.

Değerlendirme: 2024’te fosil yakıt sektörünün atık gazları ihtiyaç dışı yanma yoluyla atmosfere salması, küresel iklim krizine ciddi bir katkı sağlıyor. Ekonomi çevre dengesiyle birlikte, güçlü düzenleyici reformlar ve uluslararası iş birliği ile bu zararlı uygulamanın sonlandırılabileceği belirtiliyor.