İsrail ve İran Arasında Nükleer Gerilim Tırmanıyor

0

BEĞENDİM

0

II. Dünya Savaşı’ndan bu yana, nükleer kontrol ve silahsızlanma çabalarında önemli sıkıntılar yaşanıyor. Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) verilerine göre, nükleer silah stokları hızla artıyor, siyasi söylem sertleşiyor ve nükleer anlaşmalar sorgulanmadan imha ediliyor . Bugün dünyanın dokuz nükleer silaha sahip ülkesi, Hiroshima’daki bombadan yaklaşık 145.000 kat daha fazla potansiyele sahip. Bu tablo, küresel silahsızlanma çabalarına ağır bir darbe olarak tanımlanıyor.

İsrail’in İran’a Yönelik Saldırısı ve Gerekçesi

İsrail, İran’a karşı büyük çapta, “önleyici” bir saldırı gerçekleştirdi. Bu atak; nükleer tesislere, askeri tesislere ve hatta bazı istihbarat kaynaklarına yönelikti. Başta Fordow gibi derin tesislerde etkisi sınırlı kaldı; çünkü ABD’ye ait sığınak-delici bombalar olmadan, bu noktalara nüfuz etmek zor .
İsrail bu saldırıları, İran’ın birkaç hafta içinde nükleer silah geliştirme aşamasına yaklaşacağı iddiasıyla haklı göstermeye çalışsa da, ABD istihbaratı bu iddiaları reddederek “İran henüz nükleer silaha niyetlenmedi” diyor .

ABD’nin Rolü Cezalandırıcı mı, Destekleyici mi?

Başkan Trump, hem saldırıları desteklediğini hem de İran’ın “koşulsuz teslimiyet” teklif ettiğini belirten mesajlar yayımladı. Ancak ABD Kongresi, askeri müdahale için onay gerektiğini vurguluyor; bazı müttefik Washington’un bu savaşa dahil olmasını istemiyor . Çoğu Amerikalı, diplomatik ve ekonomik önlemlere odaklanmayı, direk hava saldırılarına alternatif görüyor Trump’ın çelişkili açıklamaları (“bilgi verilmişti ama diplomasiye daha çok inanıyordum”, “koşulsuz teslimiyet” çağrısı gibi) krizi daha da karmaşık hale getiriyor

Etkileri ve Sonuçları

• Nükleer Yarışı körükleyecek: İsrail’in saldırısı, İran’ın kendi nükleer gelişimini hızlandırmasına neden olabilir. Bu süreç Riyad, Ankara ve diğer Müslüman ülkeleri de benzer katı stratejilere iter .
• Diplomasiye zarar: ABD–İran arasında yürümekte olan müzakereler, İsrail operasyonları yüzünden askıya alındı. İran’ın temsilcisi ve ABD özel elçisi arasındaki görüşme kapandı .
• Sivil kayıplar: İsrail saldırılarında yüzlerce İranlı sivil hayatını kaybetti ya da yaralandı. İnsan hakları ve uluslararası hukuk ihlalleri tartışılıyor .
• Uluslararası silah politikasında kırılma: ABD–Rusya New START antlaşması Şubat 2026’da sonlanıyor. Çin, Hindistan, Pakistan, Kuzey Kore gibi ülkeler nükleer programlarını genişletiyor .

Alternatif Yaklaşımlar: Diplomasi Geri Gelmeli

Makale; nükleer silahlanmayı durdurmada en etkili yöntemin askeri müdahale değil, kararlı diplomasi, kapsamlı denetim ve şeffaf anlaşmalar olduğuna dikkat çekiyor . 2015’te imzalanan JCPOA anlaşmasının başarısının, yeniden canlandırılabileceği savunuluyor.

Neden Kritik Bir Eşiğe Geldik?

1. Nükleer silah korkusu ve birikimi: ABD–Rusya sınırlamaları zayıflarken, Çin senede yaklaşık 100 yeni savaş başlığı ekliyor. İngiltere, admiralliğine yeniden hava bombardıman seçenekli sistemler dâhil ediyor .
2. Bölgesel gerilimler: Ukrayna, Güney Asya ve Ortadoğu’da artan gerginlikler nükleer silahların kullanım-riskini artırıyor. Hindistan–Pakistan gerilimi yeni bir tehlikeye işaret ediyor .
3. Silah entegrasyonu: Nükleer ve konvansiyonel kabiliyetler aynı sistemde birleşiyor; bu da yanlış hesaplamalara zemin hazırlıyor .

Ana Mesaj ve Çağrı

• Kitle imha silahlarına karşı askeri yanıt hiçbir zaman etkili olmadı; aksine silahlanmayı hızlandırdı.
• İsrail’in operasyonları, diplomasi fırsatlarını ortadan kaldırdı ve İran’ı köşeye sürükleyerek yanlış karar almasına neden olabilir.
• Tüm nükleer aktörleri kapsayacak güçlü, çok taraflı diplomatik platformlara dönülmeli; silah denetim anlaşmaları yeniden aktif hale getirilmeli.
• Aksi halde, radyolojik silahlanma spiral bir hal alacak; dünya daha güvensiz ve istikrarsız bir döneme girecek.

Nükleer silahlarda caydırıcılık olduğunun yanı sıra, ana hedefin bu silahları ortadan kaldırmak olması gerekiyor. Askıya alınıp artık unutulan mekanizmalar yeniden devreye sokulmalı. Bu, yalnızca İran-İsrail hattını değil, tüm büyük güçlere hitap eden küresel bir strateji olmalı. Aksi takdirde, barış umutları yerini bir felaket dizisine bırakabilir.