Birleşik Krallık, Almanya ve Fransa’nın öncülüğünde düzenlenecek olan büyük çaplı uluslararası konferans, Sudan’daki yıkıcı iç savaşın sona erdirilmesi amacıyla 15 Nisan’da Londra’da toplanıyor. Savaşın ikinci yıldönümünde gerçekleşecek bu zirve, hem siyasi çözüm arayışlarını hızlandırmayı hem de ülkedeki ağır insani krize küresel dikkat çekmeyi hedefliyor.
Diplomatik Seferberlik
Londra’daki konferans, Sudan’daki çatışmalara kalıcı bir çözüm bulmak için uzun zamandır beklenen uluslararası diplomatik hamlelerden biri olarak değerlendiriliyor. Toplantıya yaklaşık 20 ülke ile uluslararası kuruluşların dışişleri bakanları ve temsilcileri katılacak. Etkinliğe Birleşmiş Milletler (BM), Afrika Birliği (AfB), Arap Ligi ve Avrupa Birliği (AB) gibi kurumların da temsilcileri davet edildi.
Konferansın organizatörlerinden biri olan Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı David Cameron, “Sudan halkı iki yıldır süren acılara artık bir son verilmesini hak ediyor. Bu konferans, küresel dayanışmanın ve sorumluluğun önemli bir örneği olacak” şeklinde konuştu.
Savaşın Arka Planı
Sudan’da çatışmalar, 2023 yılının Nisan ayında patlak verdi. Sudan Silahlı Kuvvetleri (SAF) ile paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF) arasındaki iktidar mücadelesi, kısa sürede ülke geneline yayılan bir iç savaşa dönüştü. Başkent Hartum ve Darfur bölgelerinde yoğunlaşan çatışmalar, binlerce sivilin hayatını kaybetmesine, milyonlarca insanın yerinden edilmesine neden oldu.
Uluslararası gözlemciler, savaşın bir “insani felakete” dönüştüğünü belirtiyor. BM’nin verilerine göre 8 milyondan fazla insan yerinden edildi; gıda, su ve sağlık hizmetlerine erişim neredeyse tamamen durdu. Çatışmalar aynı zamanda komşu ülkelere de sıçrama tehlikesi yaratıyor.
Konferansın Üç Temel Amacı
Londra’da düzenlenecek zirve, üç temel hedef etrafında şekilleniyor:
1. İnsani Yardımın Artırılması
İlk hedef, Sudan halkının karşı karşıya olduğu büyük insani krize yanıt verecek şekilde yardım seferberliği oluşturmak. BM’nin çağrısı üzerine yapılacak taahhütlerle milyonlarca insan için acil gıda, sağlık ve barınma desteği sağlanması amaçlanıyor. Organizasyon yetkililerine göre, konferans kapsamında 1 milyar dolarlık yardım paketi açıklanabilir.
2. Siyasi Diyaloğun Teşviki
İkinci olarak, çatışmanın tarafları arasında doğrudan ya da dolaylı diyalog yolları aranacak. Afrika Birliği’nin öncülüğünde oluşturulan Sudan Barış Girişimi’nin güçlendirilmesi ve bölgesel aktörlerin arabuluculuk rolünün artırılması planlanıyor. Konferans, Sudan’daki siyasi geçiş sürecinin yeniden başlatılması için bir platform sunmayı hedefliyor.
3. Savaş Suçlarının Belgelenmesi
Üçüncü ve oldukça hassas olan bir diğer konu ise savaş sırasında işlenen insan hakları ihlallerinin belgelenmesi ve faillerin uluslararası hukuk önünde hesap vermesi. Özellikle Darfur’da yaşanan katliam ve toplu tecavüz vakaları, savaş suçu ve insanlığa karşı suç kapsamına alınabilir. Bu konuda Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin devreye girmesi gündemde.
Uluslararası Toplumun Rolü
Konferansa ev sahipliği yapan ülkeler, Sudan’daki krizin yalnızca bölgesel bir sorun olmadığını, küresel istikrarı tehdit eden bir boyuta ulaştığını vurguluyor. Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock yaptığı açıklamada, “Sudan’da yaşananları görmezden gelmek, sadece bir ülkenin değil, tüm dünyanın vicdanını zedeler. Bu yüzden tüm aktörleri barış için masaya oturtmalıyız” dedi.
Fransa Dışişleri Bakanlığı ise, Sudan’daki durumun Libya, Çad ve Güney Sudan gibi komşu ülkelerde istikrarsızlığa yol açabileceği uyarısında bulundu.
Sudanlı Sivil Toplum Kuruluşlarından Çağrı
Konferans öncesi, Sudanlı sivil toplum örgütleri ve insan hakları savunucuları ortak bir bildiri yayımlayarak uluslararası topluma çağrıda bulundu. Bildiride, “Sudan halkı sesinin duyulmasını istiyor. Barış görüşmeleri sadece silahlı gruplar arasında değil, halkın temsilcileriyle de yapılmalı” ifadeleri yer aldı.
Kadın örgütleri ise savaşın kadınlar üzerindeki yıkıcı etkilerine dikkat çekerek, konferansta kadın haklarının ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin de gündeme alınmasını talep etti.
Beklentiler ve Zorluklar
Uzmanlar, konferansın önemli bir dönüm noktası olabileceğini ancak somut sonuçlar doğurmasının kolay olmayacağını belirtiyor. Harvard Üniversitesi’nden Ortadoğu uzmanı Dr. Lina Ahmed, “Silahlı gruplar hâlâ güçlü ve aralarındaki düşmanlık derin. Diplomatik baskı olmadan bir uzlaşma zemini bulmak zor” dedi.
Ayrıca, Rusya, Çin ve bazı Körfez ülkelerinin çatışmadaki taraflarla olan ilişkileri, barış sürecini karmaşıklaştırıyor. Bu ülkelerin zirveye ne derece aktif katılım sağlayacakları, toplantının etkinliğini belirleyecek unsurlardan biri olarak görülüyor.
Sudan Halkı Umutla Bekliyor
Hartum’da yaşayan 28 yaşındaki gazeteci Ahmed El-Fadil, “İki yıldır savaşın ortasındayız. Elektrik yok, su yok, güvenlik yok. Bu konferans, belki bizim için bir umut ışığı olabilir” sözleriyle halkın beklentisini dile getirdi.
Ülkenin batısındaki Nyala kentinde yaşayan Halime adlı bir sağlık çalışanı ise, “Çocuklarımız açlıktan ölüyor. Artık sadece barış değil, hayat istiyoruz” diyerek konferansın insani boyutuna vurgu yaptı.
Gelecek Adımlar
15 Nisan’da düzenlenecek Londra Konferansı, Sudan’daki krize karşı uluslararası bir birlik oluşturma çabasının önemli bir parçası. Barışa giden yol uzun ve engebeli olsa da, bu tür toplantılar hem siyasi çözümler hem de insani yardımlar için kapılar aralayabilir.
Konferansın sonuçları, Sudan’ın geleceği kadar küresel diplomasinin de sınavı olacak. Gözler şimdi Londra’ya çevrilmiş durumda.
